Ključna uloga hidroenergije u Evropi: sadašnjost i budućnost

Europa To je jedan od regiona sveta sa veći instalirani kapacitet hidroelektranePrema najnovijem izvještaju Međunarodna hidroenergetska asocijacija (IHA). Evropska unija je dom za približno 260 GW od procijenjenih globalnih ukupnih instaliranih hidroelektričnih kapaciteta od 860-950 GW.

Ova energija je temeljni stub evropske energetske tranzicije, zahvaljujući svojoj ključnoj ulozi ne samo u proizvodnji obnovljive električne energije, već i stabilnosti i fleksibilnosti koju pruža električnom sistemu.

I drugi kontinenti napreduju u ovom sektoru, a Kina je pretekla Sjedinjene Američke Države po instaliranim kapacitetima, dok Južna Amerika također velikom brzinom razvija svoje vodne resurse. Na globalnom nivou procjenjuje se da između 127 i 150 GW kapaciteta pripadaju pumpnim postrojenjima, a na ovom tržištu se očekuje rast od 60% u narednih pet godina.

Evolucija hidroelektrične energije u Evropi

Trend u Evropi je bio a modernizacija postojeće infrastrukture, od kojih su mnogi stariji od 40 godina. Ovaj proces uključuje obnavljanje licenci i ažuriranje opreme radi povećanja efikasnosti postrojenja. Prema izvještaju REN-21, u 2009. godini instalirani hidroelektrični kapacitet u Evropi je porastao za 3%, naglašavajući zrelost sektora i potrebu za nastavkom razvoja ove tehnologije.

Međutim, trenutni scenario se suočava sa nekoliko izazova, kao što su periodične suše koje pogađaju regione u južnoj Evropi, uzrokujući značajno smanjenje proizvodnje hidroelektrične energije. Na primjer, 2022. godine došlo je do pada proizvodnje od 15% u nekim evropskim zemljama, što odražava ranjivost na klimatske promjene.

Vrste hidroelektrične energije

• Velike hidroelektrane: Ovi projekti obično imaju proizvodni kapacitet veći od 10 MW i zahtijevaju velike brane i rezervoare. U Evropi, instalirani kapacitet se ističe u zemljama poput Francuske, Italije i Norveške.
• Mini hidroelektrana: Projekti sa kapacitetom manjim od 10 MW uobičajeni su u ruralnim područjima za lokalnu upotrebu ili u područjima sa ograničenim vodnim resursima. Španija i Italija su lideri u implementaciji ove tehnologije unutar Evropske unije.
• Akumulacija pumpanja: Ova tehnika je ključna za pohranjivanje energije dobivene iz povremenih izvora poput sunca ili vjetra. Ukupni kapacitet pumpnog skladišta iznosi nekoliko gigavata u Evropi, a Španija je jedna od zemalja sa najboljom infrastrukturom.

Ekološke i društvene koristi

Hidroelektrična energija nije korisna samo za proizvodnju čiste električne energije, već i za njen kapacitet regulišu tok rijeka, pomažu u upravljanju vodom za ljudsku i poljoprivrednu potrošnju, te njenim potencijalom za sprječavanje poplava. Nadalje, hidroelektrična infrastruktura je izvor zapošljavanja i ekonomski motor u ruralnim područjima, doprinoseći lokalnom razvoju i naseljavanju stanovništva.

Značajan slučaj je razvoj kombinovanih projekata, kao što je Alqueva u Portugalu, koji integriše solarnu i hidroelektričnu energiju, maksimizirajući korištenje obnovljivih izvora i jamčeći veću stabilnost u opskrbi električnom energijom.

Utjecaj na okoliš i nova rješenja

Uprkos njihovim prednostima, izgradnja i rad hidroelektrana mogu imati negativan uticaj na vodene ekosisteme. Modifikacija riječnih staništa i prepreke migraciji riba glavni su povezani problemi. Međutim, posljednjih godina razvijene su tehnologije kako bi hidroelektrane bile održivije.

Evropski projekat FIThydro, na primjer, istraživao je stvaranje tehnoloških rješenja za ublažavanje utjecaja hidroelektrana na okoliš. Dostignuća uključuju uređaje koji odvode ribu dalje od turbina ili tehnologije praćenja koje osiguravaju rad postrojenja, a minimiziraju ekološku štetu.

Inovativni projekti za poboljšanje infrastrukture

Jedan od glavnih trendova u Evropi je modernizacija postojeće infrastrukture. Izvode se projekti kao što je iAMP-Hydro, koji ima za cilj razvoj inteligentne platforme za upravljanje hidroelektranama na bazi umjetne inteligencije. Ova platforma će omogućiti implementaciju mjera od Prediktivno održavanje, poboljšanje operativne efikasnosti i smanjenje troškova održavanja.

Pored toga, ulažu se napori na digitalizaciju evropskih hidroelektrana kako bi se poboljšalo donošenje odluka i smanjio uticaj na životnu sredinu. Digitalizacija će također omogućiti optimizaciju korištenja vode tokom sušnih perioda i smanjiti ovisnost o vremenskim uvjetima.

Budućnost hidroelektrične energije u Evropi

Cilj Europske unije da se smanji emisija ugljika i postigne 20% energije proizvedene iz obnovljivih izvora do 2020. godine nije jednoobrazno primjenjiv na sve zemlje i omogućava zemljama s većim hidroenergetskim kapacitetom, poput Nordijskih, da pređu tu cifru, dok druge manje razvijene zemlje u ovom sektoru ostaju ispod njega.

Iako se sve velike crpne postrojenja ne smatraju obnovljivim u okviru dekarbonizacije, težnja ka većem kapacitetu skladištenja i implementaciji održivijih rješenja osiguravaju da će hidroenergija i dalje biti fundamentalna u dekarbonizaciji Europe.

Nadalje, inicijative kao npr Evropska hidroelektrična alijansa, koju čine glavne elektroprivredne kompanije u Evropi, promovišu uključivanje hidroelektrične energije u Zeleni dogovor Evropske unije, ističući njegovu stratešku ulogu u snabdevanju čistom energijom i regulaciji električnog sistema.

Hidroelektrična energija je, bez sumnje, jedan od kamena temeljaca energetske budućnosti Evrope. Iako se suočava s izazovima kao što su zastarjela infrastruktura i efekti klimatskih promjena, njen kapacitet skladištenja i fleksibilnost čine ga nezamjenjivim saveznikom u tranziciji ka održivijem električnom sistemu.