La COP16, održan u Kaliju, Kolumbija, između 21. oktobra i 1. novembra 2024. godine, bio je značajan događaj za očuvanje biodiverziteta. Iako je napravljen značajan napredak, nedostatak sporazuma o ključnim pitanjima kao što je finansiranje Sa vrha je otišao sa gorko-slatkim ukusom i velikim izazovima koji su pred nama.
Događaj je okupio više od 20.000 delegata iz skoro 200 zemalja u trećem po veličini gradu u Kolumbiji. Dnevni red je bio fokusiran na implementaciju Globalni okvir za biodiverzitet Kunming-Montreal, značajan sporazum usvojen 2022. koji ima za cilj zaustaviti i preokrenuti gubitak biodiverziteta do 2030. Međutim, nakon nekoliko dana intenzivnih pregovora, mnoga ključna pitanja ostala su neriješena.
Šta je postignuto na COP16 u Kaliju?
Jedno od najznačajnijih dostignuća COP16 bilo je stvaranje Cali Background, mehanizam dizajniran za preraspodjelu koristi dobijenih upotrebom digitalne sekvence genetskih resursa (DSI). Kompanije u sektorima kao što su farmaceutska, kozmetička i biotehnološka mogu doprinijeti nekom postotku svog profita ili prihoda u fond.
El 50% prikupljenih sredstava ići će lokalnim i autohtonim zajednicama, koji su kroz istoriju bili čuvari biodiverziteta. Iako jedni smatraju da je sporazum važan korak, drugi ga smatraju nedovoljnim, jer će poslovno učešće biti dobrovoljno. Oscar Soria, iz NVO Zajednička inicijativa, naglasio je da će efikasnost fonda u velikoj mjeri zavisiti od spremnosti kompanija da daju doprinos.
Prepoznavanje autohtonih i afro-potomnih naroda
Još jedan veliki napredak bilo je uključivanje a stalno pomoćno tijelo za autohtone narode i lokalne zajednice u okviru Konvencije o biološkoj raznolikosti (CBD). Po prvi put, ove zajednice će imati formalni savjetodavni prostor u okviru međunarodnih pregovora o biodiverzitetu, osiguravajući aktivno učešće u donošenju odluka.
Isto tako, prepoznavanje uloge Afro-potomci u očuvanju biodiverziteta Bila je to još jedna prekretnica. Iako je ovaj prijedlog naišao na početni otpor afričkih zemalja i Evropske unije, konačno je odobren zahvaljujući rukovodstvu Kolumbije i Brazila.
Velika prepreka: finansiranje
Uprkos napretku, COP16 je obilježen nedostatkom konsenzusa po pitanju finansiranja. Jedan od ključnih ciljeva Globalnog okvira za biodiverzitet bio je mobilizacija 20.000 milijardi dolara godišnje do 2025 y 30.000 milijardi do 2030, namijenjena podršci zemljama u razvoju u njihovim naporima da zaštite biodiverzitet. Međutim, pregovori su zaustavljeni i na kraju su prekinuti zbog nedostatka kvoruma na plenarnoj sjednici 2. novembra.
Većina zemalja u Africi i Latinskoj Americi pozvala je na stvaranje posebnog fonda za biodiverzitet, nezavisnog od trenutnog Globalnog fonda za životnu sredinu (GEF), što je Evropska unija odlučno odbacila. Zastoj u razgovorima ostavio je usvajanje jasne strategije za mobilizaciju neophodnih resursa na čekanju.
Astrid Schomaker, izvršni sekretar CBD-a, naglasila je na početku konferencije da uspjeh COP16 u velikoj mjeri ovisi o sposobnosti da se mobiliziraju ti resursi. Međutim, nakon suspenzije, mnoge organizacije kao što je Greenpeace nazvale su rezultat "neuspjehom", dok je WWF izrazio zabrinutost za budućnost ciljeva biodiverziteta ako se praznine u finansiranju ne popune.
Globalni ciljevi u opasnosti
Jedan od glavnih problema sa kojima se suočava COP16 bio je to samo 44 od 196 zemalja predstavilo je svoje kompletne nacionalne planove biodiverziteta, nedovoljan broj za postizanje ciljeva postavljenih u 2022. Globalni okvir za biodiverzitet Kunming-Montreal traži od zemalja da zaštite 30% svjetskih ekosistema do 2030. godine, ali s tako malo nacionalnih akcionih planova, cilj se čini sve nedostižnijim.
Kašnjenje u prezentaciji planova, kao i nepostojanje sporazuma o finansiranju, dovodi u opasnost ispunjenje ciljeva očuvanja, što bi moglo biti ozbiljan udarac globalnim naporima da se zaustavi gubitak biodiverziteta.
Pozitivno: učešće bez presedana i narodna COP
Iako je nedostatak sporazuma o finansiranju predstavljao nazadovanje, COP16 je krstila Susana Muhamad, predsjednica samita i ministar okoliša Kolumbije, kao “Narodni policajac”. Učešće civilnog društva je bilo izvanredno i uspjelo je biti pravi stub privlačnosti sa takozvanom Zelenom zonom, prostorom gdje su građani, mala preduzeća, nevladine organizacije i lokalne zajednice mogli podijeliti svoje prijedloge i inicijative.
Ministar Muhamad je istakao važnost objedinjavanja glasova autohtonih naroda, lokalnih zajednica i mladih, koji imaju osnovnu ulogu u borbi za očuvanje biodiverziteta. Prema vladinim podacima, Zelena zona je privukla više od 800.000 ljudi tokom dvije sedmice događaja, demonstrirajući rastuću globalnu brigu za zaštitu životne sredine.
Sljedeći koraci ka COP17
Sa obustavom COP16, očekuje se da će razgovori o finansiranju biti nastavljeni u a privremeni sastanak u Bangkoku uoči COP17, koji će se održati u Jermeniji 2026. Pregovori će se morati fokusirati na to kako mobilizirati resurse potrebne za implementaciju Globalnog okvira za biodiverzitet i kako osigurati da više zemalja podnese svoje nacionalne akcione planove.
Ishod ovih pregovora bit će ključan za održavanje nade u postizanje globalnih ciljeva biodiverziteta prije nego što bude prekasno. S manje od šest godina za postizanje ciljeva do 2030. godine, vrijeme je ključno i odluke donesene na narednim sastancima bit će odlučujuće za budućnost biodiverziteta planete.
Bez sumnje, COP16 u Kaliju je bio samit pun uspona i padova, sa važnim napretcima, ali i velikim izazovima. Iako je stvaranje Fonda Cali i priznanje lokalnih zajednica značajan napredak, nedostatak finansiranja i kašnjenja u predstavljanju nacionalnih planova za biodiverzitet ostavljaju u zraku mnoge nade položene na ovom samitu.